QUYỂN THỨ HAI MƯƠI BỐN
PHẨM BIẾN HỌC
THỨ BẢY MƯƠI BỐN
Ngài Tu Bồ Ðề thưa: “Bạch đức Thế Tôn! Ðại Bồ Tát đó thành tựu đại trí huệ hành pháp rất sâu đó mà cũng chẳng hưởng thọ quả báo”.
Ðức Phật phán dạy: “Ðúng như vậy. Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ Tát thành tựu đại trí huệ hành Bát nhã ba la mật sâu xa đó cũng chẳng thọ lấy quả báo. Tại sao vậy? Vì Ðại Bồ Tát đó ở trong các pháp tánh bất động”.
– Bạch đức Thế Tôn! Trong các pháp, tánh gì bất động?
– Này Tu Bồ Ðề! Trong tánh vô sỡ hữu bất động. Trong tánh sắc bất động. Trong tánh thọ, tưởng, hành, thức bất động. Trong tánh Ðàn na ba la mật bất động. Trong tánh Thi la ba la mật đến tánh Bát nhã ba la mật bất động. Trong tánh tứ thiền, tánh tứ vô lượng tâm, tánh vô sắc định bất động. Trong tánh tứ niệm xứ đến tánh bát thánh đạo phần bất động. Trong tánh tam tam muội, tánh đại từ đại bi bất động.
Tại sao vậy? Vì các pháp tánh đó chính là vô sở hữu. Vì pháp vô sở hữu chẳng có thể được pháp sở hữu.
– Bạch đức Thế Tôn! Pháp sở hữu có thể được pháp sở hữu chăng?
– Này Tu Bồ Ðề! Không.
– Bạch đức Thế Tôn! Pháp sở hữu có thể được pháp vô sở hữu chăng?
– Này Tu Bồ Ðề! Không.
– Bạch đức Thế Tôn! Pháp vô sở hữu có được pháp vô sở hữu chăng?
– Này Tu Bồ Ðề! Không.
– Bạch đức Thế Tôn! Nếu pháp vô sở hữu chẳng có thể được pháp sở hữu, pháp sở hữu chẳng có thể được pháp sở hữu, pháp sở hữu chẳng có thể được pháp vô sở hữu, pháp sở hữu chẳng có thể được pháp vô sở hữu, pháp vô sở hữu chẳng có thể được pháp vô sở hữu, phải chăng đức Thế Tôn chẳng được đạo?
– Này Tu Bồ Ðề! Có được, chẳng do bốn câu đó.
– Bạch đức Thế Tôn! Thế nào là có được?
– Này Tu Bồ Ðề! Chẳng phải sở hữu, chẳng phải không sở hữu, không các hí luận, đó gọi là được đạo.
– Bạch đức Thế Tôn! Những gì là Ðại Bồ Tát hí luận?
– Này Tu Bồ Ðề! Nếu đại Bồ Tát quan niệm sắc hoặc là thường hoặc là vô thường, đó là hí luận. Quan niệm thọ, tưởng, hành, thức là thường hoặc vô thường, đó là hí luận. Quan niệm sắc là khổ hoặc lạc, đó là hí luận. Quan niệm thọ, tưởng, hành, thức là khổ hoặc lạc, đó là hí luận. Quan niệm sắc là ngã, là vô ngã, đó là hí luận. Quan niệm thọ, tưởng, hành, thức là ngã, là vô ngã, đó là hí luận. Quan niệm sắc là tịch diệt hoặc chẳng tịch diệt, đó là hí luận. Quan niệm thọ, tưởng, hành, thức tịch diệt hoặc chẳng tịch diệt, đó là hí luận. Quan niệm khổ thánh đế phải thấy, tập thánh đế phải dứt, diệt thánh đế phải chứng, đạo thánh đế phải tu, đó là hí luận. Quan niệm phải tu tứ thiền, tứ vô lượng tâm, tứ vô sắc định, đó là hí luận. Quan niệm phải tu tứ niệm xứ, tứ chánh cần, tứ như ý túc, ngũ căn, ngũ lực, thất giác chi, bát thánh đạo phần, đó là hí luận. Quan niệm phải tu không giải thoát môn, vô tướng giải thoát môn, vô tác giải thoát môn, đó là hí luận. Quan niệm phải tu bát bội xả, cửu thứ đệ định, đó là hí luận. Quan niệm tôi phải hơn quả Tu Ðà Hoàn, quả Tư Ðà Hàm, quả A Na Hàm, quả A La Hán, đạo Bích Chi Phật, đó là hí luận. Tôi phải trọn vẹn Bồ Tát thập địa, đó là hí luận. Tôi phải nhập Bồ Tát vị, đó là hí luận. Tôi phải tịnh Phật quốc độ, đó là hí luận. Tôi phải thành tựu chúng sanh, đó là hí luận. Tôi phải phát sanh Phật thập lực, tứ vô sở úy, tứ vô ngại trí, mười tám pháp bất cộng, đó là hí luận. Tôi sẽ được nhứt thiết chủng trí, đó là hí luận. Tôi sẽ dứt tập khí tất cả phiền não, đó là hí luận.
Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ Tát đó lúc hành Bát nhã ba la mật, vì sắc, thọ, tưởng, hành, thức nhẫn đến nhứt thiết chủng trí chẳng hí luận được nên chẳng hí luận.
Tại sao vậy? Tánh chẳng hí luận tánh, vô tánh chẳng hí luận vô tánh. Rời ngoài tánh và vô tánh không còn pháp gì có thể được để gọi là kẻ hí luận, là pháp hí luận và chỗ hí luận.
Thế nên, này Tu Bồ Ðề! Sắc nhẫn đến nhứt thiết chủng trí không hí luận.
Như vậy, này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ Tát phải hành vô hí luận Bát nhã ba la mật.
– Bạch đức Thế Tôn! Thế nào là sắc chẳng hí luận được, nhẫn đến nhứt thiết chủng trí chẳng hí luận được?
– Này Tu Bồ Ðề! Sắc tánh không, nhẫn đến nhứt thiết chủng trí tánh không.
Nếu pháp tánh không tức là không hí luận. Vì thế nên sắc nhẫn đến nhứt thiết chủng trí chẳng hí luận được.
Này Tu Bồ Ðề! Nếu Ðại Bồ Tát hay hành vô hí luận Bát nhã ba la mật như vậy thì liền được nhập Bồ Tát vị.
– Bạch đức Thế Tôn! Nếu pháp không có tánh, Bồ Tát hành đạo gì mà nhập Bồ Tát vị? Dùng Thanh Văn đạo, dùng Bích Chi đạohay dùng Phật đạo?
– Này Tu Bồ Ðề! Chẳng dùng Thanh Văn đạo, chẳng dùng Bích Chi Phật đạo, chẳng dùng Phật đạo mà được vào Bồ Tát vị.
Ðại Bồ Tát học khắp các đạo mà được vào Bồ Tát vị.
Này Tu Bồ Ðề! Như Bát Nhơn trước học các đạo rồi sau mới vào chánh vị, chưa được quả mà trước sanh đạo của quả.
Cũng vậy, Bồ Tát trước học khắp các đạo rồi sau mới nhập Bồ Tát vị, chưa được nhứt thiết chủng trí mà trước sanh khởi kim cang tam muội. Bấy giờ dùng một niệm tương ứng huệ được nhứt thiết chủng trí.
– Bạch đức Thế Tôn! Nếu Ðại Bồ Tát học khắp các đạo nhập Bồ Tát vị, vậy thì Bát Nhơn hướng Tu Ðà hoàn được Tu Ðà Hoàn, hướng Tư Ðà Hàm được Tư Ðà Hàm, hướng Ðại Bồ Tát Na Hàm được A Na Hàm, hướng A La Hán được A La Hán, Bích Chi Phật đạo, Phật đạo. Các đạo như vậy đều riêng khác.
Bạch đức Thế Tôn! Nếu Ðại Bồ Tát học khắp các đạo rồi sau nhập Bồ Tát vị, Bồ Tát này nếu sanh bát đạo lẽ ra phải làm Bát Nhơn, nếu sanh kiến đạo lẽ ra phải làm Tu Ðà hoàn, nếu sanh tư duy đạo lẽ ra phải làm Tư Ðà Hàm, A Na Hàm, là A La Hán, nếu sanh Bích Chi Phật đạo lẽ ra phải làm Bích Chi Phật.
Bạch đức Thế Tôn! Nếu Ðại Bồ Tát mà làm Bát Nhơn rồi sau nhập Bồ Tát vị thì không bao giờ có. Chẳng nhập Bồ Tát vị mà được nhứt thiết chủng trí cũng không bao giờ có. Nếu Ðại Bồ Tát mà làm Tu Ðà Hoàn nhẫn đến làm Bích Chi Phật rồi sau nhập Bồ Tát vị cũng không bao giờ có. Chẳng nhập Bồ Tát vị mà được nhứt thiết chủng trí cũng không bao giờ có.
Bạch đức Thế Tôn! Tôi phải nên biết thế nào về Ðại Bồ Tát khắp học các đạo được nhập Bồ Tát vị?
– Ðúng như vậy. Này Tu Bồ Ðề! Nếu Ðại Bồ Tát mà làm Bát Nhơn, được quả Tu Ðà Hoàn nhẫn đến được quả A La Hán, được quả Bích Chi Phật đạo rồi sau nhập Bồ Tát vị, không bao giờ có. Chẳng nhập Bồ Tát vị mà được nhứt thiết chủng trí cũng không bao giờ có.
Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ Tát từ lúc mới phát tâm hành sáu ba la mật, dùng trí quán tâm địa. Những gì là tám? Ðó là Càn Huệ địa, Tánh địa, Bát Nhơn địa, Kiến địa, Bạc địa, Ly Dục địa, Dĩ Biện địa và Bích Chi Phật địa, dùng đạo chủng trí nhập Bồ Tát vị. Sau khi đã nhập Bồ Tát vị, dùng nhứt thiết chủng trí dứt tất cả tập khí phiền não.
Này Tu Bồ Ðề! Hoặc là trí, hoặc là đoạn của bực Bát nhơn, của bực Tu Ðà Hoàn, nhẫn đến hoặc là trí hoặc là đoạn của A La Hán, của Bích Chi Phật đều là vô sanh pháp nhẫn của Bồ Tát đó.
Bồ Tát đó học đạo Thanh Văn, đạo Bích Chi Phật như vậy, dùng đạo chủng trí nhập Bồ Tát vị. Nhập Bồ Tát vị rồi dùng nhứt thiết chủng trí dứt tất cả tập khí phiền não được Phật đạo.
Như vậy, Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ Tát hoặc khắp các đạo đầy đủ thì được Vô Thượng Bồ Ðề. Ðược Vô Thượng Bồ Ðề rồi thì lợi ích tất cả chúng sanh.
– Bạch đức Thế Tôn! Ðạo của đức Thế Tôn tuyên nói: Thanh Văn đạo, Bích Chi Phật đạo và Phật đạo. Những gì là đạo chủng trí của Bồ Tát?
– Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ Tát phải sanh khởi tất cả đạo chủng tịnh trí.
Những gì đạo chủng tịnh trí?
Như tướng mạo các pháp, những pháp có thể hiển thị được, Bồ Tát phải chánh tri. Ðã chánh tri rồi vì người khác mà diễn thuyết khai thị, làm cho chúng sanh được hiểu.
Ðại Bồ Tát này phải hiểu tất cả âm thanh ngữ ngôn. Dùng âm thanh đó mà thuyết pháp khắp cùng Ðại Thiên thế giới dường như tiếng vang.
Vì thế nên, Này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ Tát trước phải học đầy đủ tất cả đạo. Ðạo trí đầy đủ rồi phân biệt biết thâm tâm của chúng sanh. Ðó là chúng sanh Địa ngục đạo, Súc sanh đạo, Ngạ quỷ đạo, Ðịa ngục, Súc sanh, Ngạ quỷ nhơn, Ðịa ngục, Súc sanh, Ngạ quỷ quả, Bồ Tát phải biết, phải ngăn. Long thần, A tu la, Bát bộ đạo nhơn và quả, Bồ Tát phải biết, phải ngăn. Nhơn, Thiên đạo nhơn và quả, Bồ Tát phải biết. Tứ niệm xứ đến Bát thánh đạo phần nhơn và quả, Bồ Tát phải biết. Không, vô tướng, vô tác giải thoát môn, Phật thập lực, tứ vô sở úy, tứ vô ngại trí, mười tám pháp bất cộng, đại từ đại bi nhơn và quả, Bồ Tát phải biết.
Bồ Tát dùng đạo này làm cho chúng sanh nhập quả Tu Ðà Hoàn đến quả A La Hán, nhập đạo Bích Chi Phật và đạo Vô Thượng Bồ Ðề.
Này Tu Bồ Ðề! Ðó gọi là tịnh đạo chủng trí của đại Bồ Tát.
Bồ Tát học đạo chủng trí này rồi vào tướng thâm tâm của chúng sanh. Vào xong, tùy theo tâm của chúng sanh mà thuyết pháp đúng chỗ, lời nói chẳng luống.
Tại sao vậy? Vì đại Bồ Tát đó khéo biết căn tướng của chúng sanh, khéo biết tâm và tâm sở của tất cả chúng sanh, sống chết đi về đâu.
Này Tu Bồ Ðề! Phải hành Bát nhã ba la mật như vậy.
Tại sao? Vì tất cả pháp hành, tất cả pháp trợ đạo đều vào trong Bát nhã ba la mật mà chư Ðại Bồ Tát, chư Thanh Văn, chư Bích Chi Phật phải hành.
– Bạch đức Thế Tôn! Nếu tứ niệm xứ đến Vô Thượng Bồ Ðề, tất cả pháp đó đều chẳng hiệp, chẳng tan, không sắc, không hình, không đối, là nhứt tướng, đó là vô tướng, thì những pháp trợ đạo đó thế nào lại có thể lấy được Vô Thượng Bồ Ðề?
Bạch đức Thế Tôn! Pháp nhứt tướng chẳng hiệp, chẳng tan, không sắc, không hình, không đối, đó là pháp vô tướng, không chỗ lấy, không chỗ bỏ, như hư không, không lấy không bỏ.
– Này Tu Bồ Ðề! Ðúng như vậy. Các pháp tự tướng không, không chỗ lấy, không chỗ bỏ.
Này Tu Bồ Ðề! Có những chúng sanh chẳng biết các pháp tự tướng không. Vì những chúng sanh đó mà hiển thị pháp trợ đạo làm cho họ đến Vô Thượng Bồ Ðề.
Lại này Tu Bồ Ðề! Bao nhiêu những pháp: sắc, thọ, tưởng, hành, thức, lục độ, mười tám không, bốn thiền, bốn tâm vô lượng, bốn định vô sắc, bốn niệm xứ đến tám thánh đạo phần, ba môn giải thoát, tám bội xả, chính định thứ đệ, Phật thập lực, bốn vô úy, bốn trí vô ngại, mười tám pháp bất cộng, đại từ đại bi, nhứt thiết chủng trí, trong những thánh pháp này đều không hiệp, không hình, không sắc, không đối, là nhứt tướng, đó là vô tướng.
Vì dùng pháp thế tục tuyên nói cho chúng sanh được hiểu, chớ chẳng phải dùng đệ nhứt nghĩa.
Này Tu Bồ Ðề! Ở trong tất cả pháp này, Ðại Bồ Tát phải dùng trí thấy biết mà học. Học xong, phân biệt các pháp nên dùng hay chẳng nên dùng.
– Bạch đức Thế Tôn! Những pháp gì Bồ Tát phân biệt rồi nên dùng hay chẳng nên dùng?
– Này Tu Bồ Ðề! Pháp Thanh Văn, pháp Bích Chi Phật, Bồ Tát phân biệt biết nhưng chẳng nên dùng.
Nhứt thiết chủng trí, Bồ Tát phân biệt biết và nên dùng.
Như vậy, này Tu Bồ Ðề! Ðại Bồ Tát ở trong những thánh pháp đó, phải học Bát nhã ba la mật.
– Bạch đức Thế Tôn! Do cớ gì mà gọi thánh pháp và những gì là thánh pháp?
– Này Tu Bồ Ðề! Chư Thanh Văn, chư Bích Chi Phật, chư Ðại Bồ Tát và chư Phật nơi tham, sân, si, mạn, nghi, ác kiến chẳng hiệp, chẳng tan, nơi sắc nhiễm, vô sắc nhiễm, điệu cử, tán loạn, vô minh chẳng hiệp, chẳng tan, nơi sơ thiền đến tứ thiền chẳng hiệp, chẳng tan, nơi từ bi hỉ xả đến phi phi tưởng xứ chẳng hiệp, chẳng tan, nơi tứ niệm xứ đến bát thánh đạo phần chẳng hiệp, chẳng tan, nơi nội không đến đại bi, hữu vi, vô vi tánh chẳng hiệp, chẳng tan.
Tại sao vậy? Vì tất cả pháp đó đều không sắc, không hình, không đối, nhứt tướng, đó là vô tướng.
Pháp vô sắc với pháp vô sắc không hiệp, không tan. Pháp vô hình với pháp vô hình chẳng hiệp, chẳng tan. Pháp vô đối với pháp vô đối chẳng hiệp, chẳng tan. Pháp nhứt tướng với pháp nhứt tướng chẳng hiệp, chẳng tan. Pháp vô tướng với pháp vô tướng chẳng hiệp, chẳng tan.
Này Tu Bồ Ðề! Bát nhã ba la mật vô sắc, vô hình, vô đối, nhứt tướng, đó là vô tướng này, chư đại Bồ Tát phải học. Học xong, chẳng được các pháp tướng.
– Bạch đức Thế Tôn! Ðại Bồ Tát chẳng học tướng sắc, tướng thọ, tưởng, hành, thức chăng?
Chẳng học tướng nhãn đến tướng ý, chẳng học tướng sắc đến tướng pháp, chẳng học tướng địa chủng đến tướng thức chủng ư?
Chẳng học tướng Ðàn na ba la mật đến tướng Bát nhã ba la mật ư?
Chẳng học tướng nội không đến tướng vô pháp hữu pháp không ư?
Chẳng học tướng tứ thiền, tướng tứ vô lượng tâm, tướng tứ vô sắc định ư?
Chẳng học tướng tứ niệm xứ đến tướng bát thánh đạo phần ư?
Chẳng học tướng không, tướng vô tướng, tướng vô tác ư?
Chẳng học tướng bát bội xả, tướng cửu thứ đệ định ư?
Chẳng học tướng thập lực đến tướng đại từ đại bi ư?
Chẳng học tướng tứ đế, tướng thuận nghịch mười hai nhơn duyên ư?
Chẳng học tướng hữu vi tánh, vô vi tánh ư?
Bạch đức Thế Tôn! Nếu chẳng học các pháp tướng thì Ðại Bồ Tát làm sao lại học các pháp tướng để vượt hơn bực Thanh Văn, bực Bích Chi Phật?
Nếu chẳng vượt hơn bực Thanh Văn, bực Bích Chi Phật thì làm sao nhập Bồ Tát vị?
Nếu chẳng nhập Bồ Tát vị thì làm sao sẽ được nhứt thiết chủng trí?
Nếu chẳng được nhứt thiết chủng trí làm sao sẽ chuyển pháp luân?
Nếu chẳng chuyển pháp luân thì làm sao dùng ba thừa độ chúng sanh thoát sanh tử?
– Này Tu Bồ Ðề! Nếu các pháp thiệt có tướng, Bồ Tát nên học tướng đó.
Này Tu Bồ Ðề! Bởi tất cả pháp thiệt không tướng, không sắc, không hình, không đối, là nhứt tướng, đó là vô tướng. Vì thế nên Ðại Bồ Tát chẳng học tướng, chẳng học vô tướng. Tại sao? Vì có Phật hay không Phật, các pháp vẫn nhứt tướng, vẫn tánh thường trụ.
– Bạch đức Thế Tôn! Nếu các pháp chẳng phải có tướng, chẳng phải không tướng, thì đại Bồ Tát làm sao tu Bát nhã ba la mật? Nếu chẳng tu Bát nhã ba la mật thì chẳng vượt hơn bực Thanh Văn, bực Bích Chi Phật. Nếu chẳng vượt hơn bực Thanh Văn, bực Bích Chi Phật thì chẳng nhập Bồ Tát vị. Nếu chẳng nhập Bồ Tát vị thì chẳng được vô sanh pháp nhẫn. Nếu chẳng được vô sanh pháp nhẫn thì không thể được các thứ thần thông của Bồ Tát. Nếu chẳng được Bồ Tát thần thông thì không thể tịnh Phật quốc độ, thành tựu chúng sanh. Nếu chẳng tịnh Phật quốc độ, thành tựu chúng sanh thì không thể được nhứt thiết chủng trí. Nếu chẳng được nhứt thiết chủng trí thì không thể chuyển pháp luân. Nếu chẳng chuyển pháp luân thì không thể làm cho chúng sanh được các quả: Tu Ðà Hoàn, Tư Ðà Hàm, A Na Hàm, A La Hán, đạo Bích Chi Phật và Vô Thượng Bồ Ðề. Cũng chẳng thể làm cho chúng sanh được phước bố thí, trì giới, phước tu thiền định.
– Này Tu Bồ Ðề! Ðúng như vậy. Các pháp vô tướng: Chẳng phải nhứt tướng, dị tướng. Nếu tu vô tướng là tu Bát nhã ba la mật.
– Bạch đức Thế Tôn! Thế nào tu vô tướng là tu Bát nhã ba la mật?
– Này Tu Bồ Ðề! Tu các pháp hư hoại là tu Bát nhã ba la mật.
– Bạch đức Thế Tôn! Thế nào là tu các pháp hư hoại là tu Bát nhã ba la mật?
– Này Tu Bồ Ðề! Tu sắc hoại, thọ, tưởng, hành, thức hoại là tu Bát nhã ba la mật.
Tu nhãn, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý hoại, tu sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp hoại, tu bất định quán hoại là tu Bát nhã ba la mật.
Tu sơ thiền, nhị thiền, tam thiền, tứ thiền hoại là tu Bát nhã ba la mật.
Tu từ, bi, hỉ, xả hoại là tu Bát nhã ba la mật.
Tu không vô biên xứ, thức vô biên xứ, vô sở hữu xứ, phi hữu tưởng phi vô tưởng xứ hoại là tu Bát nhã ba la mật.
Tu niệm Phật, niệm Pháp, niệm Tăng, niệm giới, niệm xả, niệm Thiên, A na bát ba hoại là tu Bát nhã ba la mật.
Tu tướng vô thường, tướng khổ, tướng vô ngã, tướng không, tướng tập, tướng nhơn, tướng sanh, tướng duyên, tướng bế, tướng diệt, tướng diệu, tướng xuất, tướng đạo, tướng chánh, tướng tích, tướng ly đều hoại là tu Bát nhã ba la mật.
Tu nhập nhị nhơn duyên hoại, tu tướng ngã nhơn, chúng sanh, thọ giả, nhẫn đến tướng tri giả, kiến giả hoại là tu Bát nhã ba la mật.
Tu tướng thường, lạc, ngã, tịnh hoại là tu Bát nhã ba la mật.
Tu tứ niệm xứ nhẫn đến tu bát thánh đạo phần hoại là tu Bát nhã ba la mật.
Tu không tam muội, vô tướng tam muội, vô tác tam muội hoại là tu Bát nhã ba la mật.
Tu hữu giác hữu quán tam muội, vô giác hữu quán tam muội, vô giác vô quán tam muội hoại là tu Bát nhã ba la mật.
Tu khổ thánh đế, tập thánh đế, diệt thánh đế, đạo thánh đế hoại là tu Bát nhã ba la mật.
Tu khổ trí, tập trí, diệt trí, đạo trí hoại là tu Bát nhã ba la mật.
Tu tận trí, vô sanh trí hoại là tu Bát nhã ba la mật.
Tu pháp trí, tỉ trí, thế trí, tha tâm trí hoại là tu Bát nhã ba la mật.
Tu sáu ba la mật hoại là tu Bát nhã ba la mật.
Tu nội không hoại nhẫn đến vô pháp hữu pháp không hoại là tu Bát nhã ba la mật.
Tu Phật thập lực nhẫn đến bất cộng pháp hoại là tu Bát nhã ba la mật.
Tu quả Tu Ðà Hoàn nhẫn đến quả A La Hán, đạo Bích Chi Phật hoại là tu Bát nhã ba la mật.
Tu nhứt thiết trí hoại là tu Bát nhã ba la mật.
Tu dứt hẳn tập khí tất cả phiền não hoại là tu Bát nhã ba la mật.
– Bạch đức Thế Tôn! Thế nào gọi là tu sắc hoại nhẫn đến tu dứt hẳn tập khí tất cả phiền não hoại là tu Bát nhã ba la mật?
Này Tu Bồ Ðề! Lúc hành Bát nhã ba la mật, Ðại Bồ Tát chẳng quan niệm có sắc pháp, có thọ, tưởng, hành, thức pháp, nhẫn đến chẳng quan niệm có dứt hẳn tập khí tất cả phiền não pháp, đó là tu Bát nhã ba la mật.
Tại sao vậy?
Vì người quan niệm có pháp là chẳng tu Bát nhã ba la mật. Người quan niệm có pháp là chẳng tu Ðàn na ba la mật đến chẳng tu Bát nhã ba la mật.
Này Tu Bồ Ðề! Vì người đó chấp trước nơi pháp, chẳng hành Ðàn na ba la mật đến Bát nhã ba la mật.
Người chấp trước như vậy, không có giải thoát, không có đạo, không có Niết Bàn.
Tu bát bội xả, cửu thứ đệ định hoại là tu Bát nhã ba la mật.
Người có quan niệm có pháp, chẳng tu tứ niệm xứ đến bát thánh đạo phần, chẳng tu không tam muội đến nhứt thiết chủng trí. Vì người đó chấp trước pháp vậy.
– Bạch đức Thế Tôn! Những gì là có pháp? Những gì là không pháp?
– Này Tu Bồ Ðề! Hai là có pháp, không hai là không pháp.
– Bạch đức Thế Tôn! Những gì là hai?
– Này Tu Bồ Ðề! Sắc tướng đến thức tướng là hai. Nhãn tướng đến ý tướng là hai. Sắc tướng đến pháp tướng là hai. Ðàn na ba la mật tướng đến Phật tướng là hai. Vô Thượng Bồ Ðề tướng đến vô vi tánh là hai.
– Này Tu Bồ Ðề! Tất cả tướng là hai cả. Tất cả hai đều là có pháp.
Vừa có pháp liền có sanh tử.
Vừa có sanh tử liền chẳng rời được những sanh, già, bịnh, chết, buồn khổ não.
Này Tu Bồ Ðề! Vì thế nên phải biết tướng hai có pháp thì không có Ðàn na ba la mật đến Bát nhã ba la mật, không có đạo, không có quả, nhẫn đến không có thuận nhẫn, huống là thấy sắc tướng nhẫn đến thấy nhứt thiết chủng trí tướng.
Nếu không tu tập đạo hành làm sao được quả Tu Ðà hoàn đến quả A La Hán, đạo Bích Chi Phật, Vô Thượng Bồ Ðề và dứt hẳn tập khí tất cả phiền não!”.