Một lời thăm mẹ
Từ lâu chẳng một lời,
Không một câu thăm mẹ.
Hôm nay mẹ thế nào?
Mong mẹ vẫn an vui.
Suối vàng thuyền mẹ thả?
Con thuyền bé trôi xa?
Xanh rêu dòng nước chảy?
Mẹ hiểu cuộc đời này,
Sao có nhiều bận rộn,
Con phải sống, phải ăn,
Phải ngủ, phải làm việc,
Thêm tủi hờn, thương yêu.
Nhân gian kiếp làm người,
Món nợ này phải trả.
Từ những ngày xưa đó,
Biết bao nhiêu nước mắt,
Mẹ trả cho cuộc đời,
Mẹ trả cả thương yêu,
Mẹ cho con kiếp người.
Thưa mẹ,
Suối vàng rêu có xanh?
Yên vui thuyền mẹ thả?
Hai bên bờ ngát hoa?
Thế gian còn nhiều nợ.
Con nợ nắng ngày xuân,
Con nợ mưa ngày hạ,
Con nợ lá ngày thu,
Nợ cả rét chiều đông.
Lớn lên con nợ người,
Yêu thương con nợ mẹ.
Món nợ này bao la,
Con có gì để trả?
Xin trả hết cho người,
Còn chút nào trả mẹ.
Tuy tấc lòng nhỏ bé,
Nguyện trả bằng thương yêu.
Con chỉ xin giữ lại,
Chua xót chút tình người.
Thưa mẹ,
Từ lâu con vun xới,
Con ươm được cành hoa,
Lá xanh như cuộc đời,
Cánh hồng như tuổi thơ,
Nhụy hoa ngát tình người.
Trong tim con hoa nở.
Muốn gởi hoa cho mẹ,
Cổng thiên đường mờ mịt,
Cõi thiên đường sao xa?
Hình như trên cõi ấy,
Đã có thừa trăm hoa?
Vì mẹ cõi trần gian,
Đáy lòng con vun xới,
Cánh hoa ngát tình người,
Hoa này xin dâng mẹ,
Gởi mẹ cõi rêu xanh,
Thả hoa theo con nước,
Chốn suối vàng chìm sâu.
Saint-Rémy-Lès-Chevreuse
10.08.98
Thăm mẹ
Thưa mẹ,
Suối vàng rêu có xanh?
Dòng nào thuyền mẹ thả?
Có bến bờ an vui?
Nghìn thu miền chín suối,
Mẹ mang theo được gì?
Dư vị một kiếp người?
Hay ngày xưa chua xót?
Thưa mẹ,
Nghìn thu cỏi suối vàng,
Có hoa thơm cỏ lạ?
Có bến bờ xanh rêu?
Nao nao dòng nước chảy.
Nếu hôm nào mẹ thấy,
Lênh đênh trên con nước,
Bồng bềnh một cánh hoa.
Ấy là hoa dâng mẹ,
Lá xanh như cuộc đời,
Như kiếp người của mẹ.
Cánh hồng như tuổi thơ,
Ngày thơ thời tuổi nhỏ,
Nơi Mông Phụ làng xưa,
Yên vui bên ông ngoại,
Cạnh bà ngoại nuông chìu.
Mẹ hãy vớt cành hoa,
Nhụy thơm ngát tình người,
Từ lâu con vun xới.
Ấy tình người mẹ cho,
Thế gian làm chút vốn.
Ấy tình người mẹ trả,
Để trả hết cho người,
Mẹ gởi lại cho con,
Thay mẹ cõi trần gian,
Con trả hết cho người.
Thưa mẹ,
Suối vàng rêu vẫn xanh?
Mong manh con thuyền bé,
Dòng nào miền chín suối,
Có bến bờ an vui?
Saint-Rémy-Lès-Chevreuse
17.08.98
Lại nhớ đến mẹ
Thưa mẹ,
Hôm nay mẹ vẫn khoẻ?
Suối vàng rêu vẫn xanh?
Lênh đênh con thuyền bé,
Nghìn thu mẹ có hay?
Bờ cỏ nào làm bến?
Kiếp người mẹ đã quên?
Thưa mẹ,
Thế đó là kiếp người.
Thôi chua xót ngày xưa,
Buông tay mẹ hãy bỏ,
Kiếp người mẹ hãy quên.
Riêng con,
Cõi phàm con vẫn nhớ,
Nắm chặt tay mẹ lạnh,
Trong tim con se thắt,
Suối rẽ một dòng quanh.
Thế đó là cỏi người,
Nghìn thu con vẫn nhớ,
Ôm chặt tay mẹ lạnh,
Xót xa mẹ khép mắt,
Hai vành mi đọng lại,
Tê buốt một dòng xanh.
Thưa mẹ,
Đáy nước rêu có xanh?
Mấp mênh con thuyền bé,
Dòng nào thuyền mẹ thả?
Con nước này có sâu?
Xót xa một kiếp người,
Mẹ thả chìm xuống đáy.
Xoáy tròn con nước chảy,
Mẹ buông trả kiếp người.
Hãy bỏ hết đi mẹ,
Món nợ nào có quên,
Thay mẹ con sẽ trả,
Xin trả hết cho người,
Nguyện trả bằng thương yêu.
Thưa mẹ,
Mong mẹ cỏi rêu xanh,
Nao nao dòng nước cuốn,
Mẹ đã quên kiếp người.
Saint-Rémy-Lès-Chevreuse, 26.08.98
Sao vẫn còn nhớ mẹ
Thưa mẹ,
Thế gian con thương mẹ,
Chốn nào nơi chín suối,
Ngàn năm nước mấy dòng?
Suối vàng nước có sâu?
Dòng nào nước có xoáy?
Nếu con thuyền có chao?
Mẹ hãy vững tay chèo.
Xót xa mẹ bỏ hết,
Mẹ bỏ cã yêu thương,
Để giữ lấy tay chèo.
Cho con nước trong veo,
Cho cỏ rêu xanh bến,
Mẹ hãy quên kiếp người.
Cứ rêu xanh bờ cỏ,
Mặc con nước lững lơ,
Mẹ đừng nhớ kiếp phàm.
Thay mẹ cỏi trần gian,
Còn chút nào vương vấn,
Vì mẹ con sẽ trả.
Cho hung bạo hận thù,
Con trả bằng tha thứ,
Cho oán hờn hung dữ,
Con trả bằng yêu thương.
Ấy là con trả mẹ,
Đền đáp chút thương yêu.
Xin mẹ,
Thế gian này bỏ hết,
Có gì đâu để thương,
Chẳng có gì để nhớ,
Xá gì đâu tủi hờn.
Này mẹ,
Suối vàng nước có sâu?
Giữa dòng con nước xoáy,
Nếu con thuyền có chao,
Mẹ đưa con tay chèo,
Con chống thuyền cho mẹ.
Thưa mẹ,
Mong mẹ chốn xanh rêu,
Yên vui con thuyền bé,
Nghìn thu con nước trong.
Saint-Rémy-Lès-Chevreuse
28.08.98
Nghìn thu mẹ có hay
Chẳng lẽ ôm lấy tay mẹ mãi,
Bụng mẹ con xếp hai bàn tay.
Trả mẹ mười ngón xương xếp lại.
Thế đó nghìn thu mẹ có hay?
Dẫn con, nắm lấy tay mẹ dắt,
Nuôi con, xốc vác hai bàn tay.
Ra đi mười ngón gầy xếp lại.
Lặng lẽ nghìn thu mẹ có hay?
Nham hiểm, trong vòng tay mẹ che.
Hung bạo, đưa cánh tay mẹ đỡ.
Để rồi khép lại hai tay lạnh,
Lạnh buốt nghìn thu mẹ có hay?
Tuổi thơ xa mẹ ngày xưa đó,
Hai tay tuy nhỏ sức mẹ cho.
Chống đỡ cõi người từ thuở ấy,
Ở chốn nghìn thu mẹ có hay?
Dày dạn phong sương tay đã rắn,
Nghĩ rằng đủ sức che cho mẹ,
Mẹ đã xa rồi ngày xưa ấy,
Thương mẹ nghìn thu mẹ có hay.
Saint-Rémy-Lès-Chevreuse, 11.09.98
Dọn bàn thờ cúng mẹ
Trên chiếc mâm nho nhỏ,
Con chọn một chùm nho,
Đặt dành riêng cho mẹ,
Tình con nằm trong đó.
Chọn cành hồng xanh lá,
Hương hồng thơm đậm đà,
Cắm vào bình cho mẹ,
Tình con nằm trong hoa.
Pha ấm trà chưa đầy,
Hương trà thơm nhẹ bay,
Tình con tan trong tách,
Rót cho mẹ thật đầy.
Nhớ một ngày còn bé,
Che bằng vạt áo mẹ,
Đi giữa trưa trời nắng,
Mát rượi tình mẹ che.
Có những lần con đau,
Xếp sách con nhức đầu,
Mẹ nấu con chén cháo,
Và thoáng vẽ lo âu.
Tình mẹ hòa bát cháo,
Nuôi con từng tế bào.
Rồi cuộc đời trôi mau,
Mẹ bay hồn phương nào ?
Giỗ mẹ ngày hôm nay,
Thắp mẹ nén hương này.
Theo khói hương nhè nhẹ,
Tìm mẹ tình con bay.
Sa mạc Yémen, 25.04.92
Mồ côi
Khổ đau nào lớn nhất,
Là khổ đau của mẹ.
Có người mẹ nào không đau khổ?
Nước mắt nào xót xa nhất,
Là nước mắt của mẹ.
Có người mẹ nào không khóc?
Ước vọng nào thiết tha nhất,
Là ước vọng của mẹ.
Có người mẹ nào không ước mơ ?
Nuôi con mẹ vẫn hằng mơ,
Mong sao con lớn chen chân với đời.
Con ôm chặt những ước vọng của mẹ,
Con xót xa những giọt nước mắt của mẹ.
Nhưng mà đau khổ mẹ ơi,
Làm sao con tát vơi bờ biển khơi?
Nhớ ngày hấp hối,
Mẹ nuốt hêt lo âu,
Mẹ nuốt hết đau khổ,
Nhìn con mẹ gượng xanh xao nụ cười,
Này con giữ lấy tình người,
Cho con mẹ chỉ có ngần ấy thôi.
Tay mẹ xương,
Nắm tay mẹ lạnh,
Hành trang con gói chút tình,
Truyền tay mẹ ấm hành trình đường xa.
Thế rồi biển rộng bao la,
Nặng hành trang đó xông pha với đời.
Hôm nay con đã hiểu:
Tình người là thiên đường,
Yêu thương là cửa ngõ.
Vì con xin mẹ chớ lo,
Yêu thương con đóng làm đò,
Dọc ngang biển rộng gom lòng bàn tay.
Saint-Rémy-Lès-Chevreuse
03.08.95
Biển cả tình mẹ cho
Nữa dòng máu trom tim,
Là máu hồng của mẹ.
Dòng máu ấm lặng im,
Nuôi con từ tấm bé.
Trong con mỗi tế bào ,
Ôm ấp tình của mẹ.
Dù ở tận phương nào,
Về thăm con mẹ nhé.
Con thấy trong mắt mẹ,
Giọt nước mắt chưa nhoè,
Giọt nước mắt bao la,
Rạt rào như biển cả.
Trong con sóng dâng cao,
Cuồn cuộn ngọn sóng gào.
Rạt rào tình mẹ đó,
Biển cả tình mẹ cho.
Sa mạc thuộc miền Tây bắc Yémen,
17.06.92
Đêm huyền ảo
Hình như có tiếng chạm khẻ trên cửa sổ làm cho tôi thức giấc. Nhìn lên tôi chợt thấy gió đưa một chiếc lá khô chạm nhẹ trên mặt kính bên ngoài cửa cửa sổ.
Giữa mộng dường như ai gọi khẻ,
Va nhẹ lá khô trên cửa kính.
Giật mình nhìn ra khung cửa nhỏ,
Khuôn vàng vành vạnh bóng đêm thanh.
Qua khung cửa, khuôn trăng tròn vành vạnh, thật trong và thật sáng. Nền trời màu lam lấm tấm sao đêm. Ô kìa, hình như trăng lại mỉm cười với tôi? Trăng nhìn tôi qua khung cửa lại có vẽ như mời mọc? Hơi thoáng vẻ e thẹn, nhưng trăng vẫn nhìn tôi, lại tiếp tục mỉm cười. Chẳng lẽ tôi đang nằm mơ hay sao? Dụi mắt và bước xuống giừng, tôi khoác áo bước ra sân, nhìn lên trời cao. Nhưng đúng lúc ấy lại có một làn mây mỏng kéo ngang và che khuất khuôn trăng.
Hơi mát của đêm thu đập vào mặt làm cho tôi tỉnh hẳn. Thật lạ, quanh tôi hình như thiên nhiên đều thức dậy. Cây cỏ đang trò chuyện với nhau. Những tảng đá đang trầm tư nghĩ ngợi. Dưới gốc cây, côn trùng đang tìm nhau, hò hẹn. Trong ánh sáng mờ ảo của trăng sao, hình như mọi vật bỗng trở nên thân thiện và gần gũi với nhau hơn.
Tôi bước vào khu vườn nhỏ bằng những bước chân thật nhẹ, nhẹ đến đỗi hình như cây cỏ cũng không bị va chạm dưới gót chân tôi. Bước ngang bụi cúc vàng vừa trồng lúc ban chiều, trong số các bông hoa rạng rỡ dưới ánh trăng, tôi thấy có một cánh cúc nghiêng nhẹ theo hơi gió thoảng và cất tiếng nói với tôi:
– Em cám ơn chàng đã mang em về ngôi vườn này và đặt em vào đất. Em lại sẽ được tìm lại hơi lạnh của đêm thu, nắng ấm của mặt trời, chân em sẽ ăn sâu vào lòng đất mát.
– Có bao giờ tôi đâu để cho một cánh hoa phải héo đi trong một góc phòng và chết khô trong chậu.
– Em xin đa tạ chàng.
– Lạ nhỉ, sao hoa không có miệng mà lại nói được, không có tai mà lại nghe được ?
– Đâu cần tai để nghe, đâu cần miệng để nói, ta nóí với nhau bằng ngôn ngữ của lòng ta đấy.
-Thế à, cám ơn hoa đã mách bảo, tôi sẽ tự tin hơn, sẽ nói chuyện với muôn vật và muôn loài chung quanh tôi, bằng ngôn ngữ của lòng tôi.
Hé mở lòng tôi trong yên lặng,
Vằng vặc trong tôi muôn ánh trăng.
Đón lấy quanh tôi muôn sức sống.
Tâm sự thì thầm cùng vạn vật,
Biết nói gì đây trong đêm sáng,
Tôi xin cuối xuống từng cọng cỏ,
Để ngõ lòng tôi với muôn loài.
Trên bờ thềm cạnh bụi cúc là chậu hoa lan mà tôi yêu quý nhất. Hoa màu tím nhạt và thật xinh. Tội nghiệp quá, hoa mong manh nhưng chịu đựng rất giỏi.
-Này Lan ạ, Lan có lạnh lắm không ? Trời đã vào thu rồi đấy, anh mang hoa vào nhà kính nhé.
-Không, em không lạnh lắm đâu. Cứ mặc em, em thích thiên nhiên và cảnh vật chung quanh em. Tim em dá buốt đã lâu rồi, có sao đâu.
-Thương Lan của tôi quá.
Thương em tim tím cành lan,
Tình xa vẫn thắm như ngàn ngày xuân ?
Tình xanh xa lắm hay gần ?
Yêu em còn biết có ngần này đây.
Tình ai anh nắm trong tay,
Xe tròn năm tháng những ngày những đêm.
Đêm nay ray rức bóng em,
Nâng cành lan tím mà mềm nhớ thương.
Ô kìa, phía đằng kia hình như có một cành đào đang lơi lả vẫy gọi. Bước đến gần, cành đào ngã nghiêng trong gió, mừng rỡ như muốn ôm chầm lấy tôi:
– Anh có biết không, đêm hôm qua mẹ anh có về ngang đây. Mẹ anh ngổi trên cỏ và tựa lưng vào thân em, được một lúc lâu thì hình như mẹ anh khóc. Em cũng chẳng hiểu những giọt nước mắt lấp lánh trên gương mặt của mẹ anh là những giọt nước mắt đau khổ hay toại nguyện, vì lúc trời mờ sáng trước khi ra đi mẹ anh có nói với em rằng mẹ anh rất thương anh và hãnh diện vì anh.
– Thế à, xin cám ơn Đào. Mẹ tôi lúc nào cũng hãnh diện vì tôi. Đào có biết không, ngày xưa khi còn sống, mẹ tôi hy sinh rất nhiều và gánh chịu thật nhiều đau khổ. Cái đau khổ không bờ bến của mẹ tôi đã mở cửa đưa tôi vào một thế giới thật kỳ diệu, một thế giới của yêu thương, một thế giới mà tất cả vạn vật đều thân thiện với nhau, gần gũi với nhau và trò chuyện với nhau…
Đêm hôm qua mẹ về,
Thưa mẹ, mẹ vẫn khoẻ ?
Trong con mẹ có nghe?
Máu mẹ giọt thì thầm,
Giọt máu hồng ấm ấm.
Đâu ngờ mẹ về thăm.
Trở về từ yên lặng?
Tìm con trong âm thầm,
Xa xăm mẹ về thăm?
Không phải thế đâu mẹ,
Từ những ngày thơ ấu,
Tim con mẹ vỗ về,
Ru con từ tấm bé.
Trong con từng hơi thở,
Mẹ luôn luôn gần kề.
Đào lại chỉ chiếc đèn lồng tạc bằng đá hoa theo kiểu Nhật bản bên cạnh hồ cá đỏ và nói với tôi rằng:
– Nơi chiếc đèn lồng bằng đá đằng kia có một vị thần về trú ngụ đã từ lâu rồi. Ngoài những lúc tham thiền, ông ấy thường đến trò chuyện với chúng em, giảng cho chúng em về Đạo lý, về Vô thường của vạn vật và cả Phật tính của muôn loài…
– Thật là vinh dự cho tôi, tôi phải đến vái chào ông ấy ngay.
Bước về phía chiếc đèn lồng bằng đá rêu phong trong bóng tối dưới chân bụi trúc cạnh bên hồ cá, tôi quỳ xuống và vái lạy. Vừa ngẩng đầu lên thì tôi bỗng thấy một cụ già, dáng gầy nhưng gân guốc và khoẻ mạnh, râu tóc bạc phơ, đang tọa thiền trước mặt tôi. Có lẽ đúng đấy là vị thần mà Đào vừa mách bảo. Vị thần bỗng xuất thiền, hai vai chuyển động nhẹ, từ từ hé mở hai mắt và nhìn tôi. Hai mắt rực sáng dưới ánh trăng, vị thần nhìn tôi một cách thật nhân từ. Vẽ từ bi của đôi mắt sáng như xuyên thẳng vào tâm hồn tôi, khơi động trong tôi một sức sống vừa mãnh liệt lại vừa êm đềm. Vị thần bỗng cất tiếng:
– Này cháu, ta đến tham thiền trong khu vuờn của cháu, có lẽ không làm phiền đến cháu chứ?
– Không đâu, không đâu, chẳng những đấy là một vinh dự cho cháu mà cháu còn được gần kề sức mạnh của thần linh.
– Ta hỏi thế thôi, thật ra ta đã hiểu tấm lòng của cháu. Mỗi ngày ta thường nhìn cháu cuốc đất trồng hoa, cháu chú tâm, yêu thương từng chiếc lá, từng hạt cát, thỉnh thoảng lại ngắm nhìn vạn vật mà tham thiền. Hay lắm, hay lắm, cháu hãy cố gắng hơn nữa. Đáng khen cho lòng từ tâm đã phát hiện trong tâm hồn của cháu.
– Xin đa tạ thần linh, mỗi ngày cháu sẽ xin cố gắng hơn.
– Cháu có thấy khối đá cạnh lối mòn ở góc vườn hay không, khối đá đã trụ thiền hơn hai mươi triệu năm rồi đấy, im lìm với thời gian, bất động với không gian. Nước mưa chảy dài trên thân đá, rong rêu trên lưng đá. Có những con chim đến đậu, hót vang và ỉa trên đầu của khối đá.
– Xin muôn vàn đa tạ, cháu đã hiểu được lời của thần linh chỉ dạy. Cháu xin dốc tâm cầu mong trong mỗi đơn vị nhỏ nhoi nhất của vật chất, trong mỗi tế bào đơn sơ nhất của muôn loài sinh vật, dù ở hoàn cảnh nào, trong trường hợp nào thì thực tính đều được hiển lộ một cách viên mãn và kết tinh như từng tinh thể trong khối đá kia. Tất cả sẽ cùng nhau vượt ra khỏi không gian và thời gian. Cháu xin được cúi lạy thần linh để tỏ lòng biết ơn. Tôi mọp đầu xuống mặt đất để lạy tạ. Vừa ngẩng đầy lên thì vị thần đã biến mất.
Từ từ đứng dậy tôi lại tiếp tục đi quanh ngôi vườn. Trong ánh sáng mờ ảo của trăng sao, giữa sự vắng lặng của đêm thanh và sâu thẳm của bóng tối, bỗng nhè nhẹ vang lên một khúc nhạc thật êm diệu. Tôi phân biệt được từng tiếng ca, tiếng hát, tiếng đàn, hình như tất cả đã phát ra từ các hạt tinh thể trong cát đá, từ mỗi tế bào của cỏ cây và sinh vật. Thật lạ lùng, trong tôi từng giọt máu, mỗi tế bào cũng hát theo cùng một nhịp, nhịp điệu của một khúc nhạc giao hưởng, của một bản tình ca vô tận. Tôi quỳ xuống, úp mặt vào lớp cỏ xanh, xác thân tôi tan thành nước thấm vào lòng đất, hòa với rễ cây và sỏi đá. Tôi nghe nho nhỏ quanh tôi tiếng thì thầm của côn trùng trong cỏ dại, xôn xao tiếng gọi nhau và hò hẹn của dế giun .
Huyền diệu thay cái sâu thẳm trong tôi và trong vạn vật. Trong cái sâu thẳm đó tôi tìm thấy sự kết hợp giữa yêu thương và vắng lặng, âm điệu của một bản tình ca:
Vang lừng tiếng hát trong yên lặng,
Mờ ảo quanh tôi muôn ánh trăng.
Không dây, không phím, không người khẩy,
Nhịp nhàng trong vắt tiếng đàn căng.
Yên lặng trong tôi trong vạn vật,
Cùng nhau giao hưởng khúc tình ca.
Vi vu tiếng sáo không người thổi,
Bên hồ cành trúc bóng trăng rơi.
Trong cái ồn ào của cuộc sống hằng ngay tôi không nhìn thấy được gì cả, không nghe được gì cả. Tiếng kêu gào, lời dối gạt và hận thù của ngưòi làm chính trị làm cho tôi sợ hãi. Ánh sáng của đèn đuốc, màu sắc của quần áo và phấn son làm mù hai mắt tôi. Sự tấn công dồn dập của hình ảnh và âm thanh nơi phố xá, trên mặt kính truyền hình, nơi trung tâm thương mại… làm cho tâm trí tôi tê liệt và u mê. Sự giả dối, tham vọng, hận thù giữa con người với nhau làm cho tôi bàng hoàng và khiếp sợ.
Huyền diệu thay, bình an thay, tôi bước vào cái thanh thản của một ngôi vườn, trong tiếng nhạc hòa tấu của thiên nhiên. Vạn vật đều đến gần với tôi và yêu thương tôi. Chân tôi va chạm với cỏ ướt, gió lạnh ôm lấy mặt tôi. Từng hơi thở, tôi trao đổi hơi ấm trong phổi với khí mát của đêm thanh.
Bỗng cảnh vật mờ hẳn đi, ngôi vườn chìm vào bóng tối. Tôi nhìn lên cao thấy một đám mây nhỏ kéo đến và che khuất khuôn trăng. Chực nhớ là ra vườn để cốt ý nhìn trăng, tôi tiếp tục nhìn lên cao và có ý chờ cho đám mây bay đi. Nền trời sâu thẳm và đầy sao, một vài cụm mây nhỏ chầm chậm lướt ngang. Vầng trăng từ từ ló dạng, trong vắt và rạng rỡ. Tôi lại tiếp tục đi, trăng theo tôi từng bước trong ngôi vườn, bỗng dưng tôi có cảm giác hình như trăng nhìn tôi và mĩn cười với tôi….Ngước đầu lên thì quả đúng như thế, trăng đang mỉm cười với tôi. Lạ thật, tôi bước thì trăng cũng bước theo, chúng tôi bước bên nhau trong khu vườn nhỏ bé và mờ ảo, chung quanh vang lên văng vẳng một điệu nhạc thật êm dịu và nhẹ nhàng.
Thỉnh thoảng tôi lại nhìn trăng, và bên cạnh trăng cũng nhìn tôi bằng một nụ cười thật hồn nhiên và giản dị, giản dị như nụ cười của trẻ thơ. Có lúc trăng lại cười với tôi bằng nụ cười của một người thiếu nữ, tình tứ, đậm đà và e thẹn. Rồi bổng dưng nụ cười lại biến đổi, mường tượng như nụ cười của một vị Phật, hiền hòa, nhân từ và trầm lặng…
Bỗng nhiên những bước chân của tôi nhẹ hẳn đi, hình như chân tôi rời khỏi mặt đất. Sao trời bỗng gần lại với tôi hơn, đang nhẹ nhàng chuyển động và xoay vần trong quỹ đạo, thụt sâu trong bóng đêm của không gian vô tận. Văng vẳng tôi nghe xôn xao các vì sao kể chuyện và hàn huyên với nhau. Trong sâu thẳm của trời cao tôi vẫn còn nghe vang lên xa xa một khúc tình ca từ trong ngôi vuờn nhỏ bé của tôi.
Tôi vẫn tiếp tục bước, thật nhẹ và thật nhẹ. Tôi đang bước trên cỏ ướt hay dọc bờ sông Ngân hà? Tôi cũng không hiểu nữa. Lạ thật, tôi không biết là mình vẫn còn đang bước trong ngôi vườn nhỏ bé hay đang lướt trong một cõi không gian nào xa lạ. Bên tai, tôi vẫn còn nghe thấy tiếng côn trùng thỏ thẻ, tiếng trăng sao thì thầm, hòa lẫn với tiếng róc rách của bờ nước sông Ngân…
Về phía chân trời, hình như có những tia sáng, có lẽ sắp hừng đông. Trăng đã thấp, muôn sao cũng mờ đi. Tôi quay vào nhà, lên giường và kéo chăn lên tận cổ, thiếp đi trong một giấc ngủ muộn, nhẹ nhàng và êm ái. Văng vẳng quanh tôi hình như chim muôn đã thức dậy, hót vang đón mừng những tia nắng mới của một buổi bình minh.
Bures-Sur-Yvette
20.10.00
Giấc mơ thật thà
Chiều về chênh chếch đồi xa,
Nghiêng nghiêng giọt nắng hiên nhà nắng phai.
Chiều sa tím dãy đồi dài,
Tím màu mắt mẹ những ngày xa xưa.
Trước sân cành lá đong đưa,
Như ru nhịp võng mẹ đưa ngày nào.
Chiều buông nhớ mẹ nao nao,
Buông vào quá khứ chìm vào tuổi thơ.
Thời gian ngày bé hững hờ,
Trôi nhanh cuốn cả giấc mơ thật thà.
Mơ rằng khi lớn làm ra,
Xây nhà mẹ ở mua quà mẹ ăn.
Paris, 10.08.92
Con gởi vào lòng đại dương
Sống còn nữa kiếp lênh đênh,
Một con thuyền bé bập bềnh nhớ thương.
Càng dày càng dạn phong sương,
Càng chao thuyền bé càng thương mẹ nhiều.
Xếp vào nén được bao nhiêu,
Nặng khoan thuyền bé bấy nhiêu là tình.
À ơi từ thuở sơ sinh,
Thương mẹ dấu kín một mình chẳng trao.
Thuyền ơi thuyền giạt phương nào?
Xoáy theo dòng đục cuốn vào dòng trong?
Cái ngày chìm xuống giữa dòng,
Thương mẹ, con gởi vào lòng đại dương.
Tim con tuy nhỏ bé, nhưng tình thương mẹ chỉ có lòng đại dương mới đủ chứa mà thôi.
Sana (Yémen), 06.12.92
Người lính thủy của mẹ
Này con, người lính thủy của mẹ,
Biển xa căng cánh buồm thuyền bé.
Sóng xô, con nắm chặt tay chèo,
Biển rộng, ước vọng mẹ nhìn theo.
Thương con hai cánh tay còn nhỏ,
Trên sóng lái con thuyền nhấp nhô.
Cắn răng con vượt lên ngọn sóng.
Sức mẹ trên cánh tay con đó!
Cỡi sóng con ngược về quá khứ,
Ra khơi con đừng quên lịch sử.
Này con, người lính thủy của mẹ,
Căng gió con luớt vào tương lai.
Thương con, mẹ chắp hai bàn tay,
Mong con, con đừng buông tay lái.
Này con, người lính thủy của mẹ,
Gió bão, con có hai bàn tay.
Cứ mặc, dù biển xa thuyền bé,
Lướt lên người lính thủy của mẹ!
Mẹ biết hai bàn tay con cứng,
Đừng sợ dù sóng to con nhé!
Này con, rồi một ngày đẹp trời,
Nơi xa bên kia bờ biển khơi,
Êm ả cánh buồm căng hương gió.
Thế đó con đi vào lòng người.
Thế đó mẹ tiễn con vào đời,
Vẫy tay bên này bờ biển khơi,
Xa con, người lính thủy của mẹ,
Hai tay, con đừng quên con nhé!
Bures-Sur-Yvette,
27.12.01
Ước vọng
Ru con bên ngọn đèn hao,
Ru từng ngày tháng ru vào tương lai.
Mẹ ru ước vọng thật dài,
Mong sao con lớn sánh vai bằng người.
Ước mơ giúp mẹ nụ cười,
Giúp cho mẹ tưởng đêm dài nửa gang.
Bổng buông tay võng bàng hoàng,
Mẹ mang theo mẹ dỡ dang mộng dài.
À ơi ước vọng đừng phai,
Hãy ru cho mẹ giấc dài ngàn thu.
Bằng những ước vọng mẹ ru ta vào đời. Ta cầu mong ước vọng, mặc dù chỉ là ước vọng, lúc nào cũng vẹn toàn trong lòng mẹ để ru cho mẹ và giúp
mẹ được an tâm trong giấc ngủ ngàn thu.
Paris, 13.08.92
Chắp tay
Chắp tay,
Xin dược làm ngọn gió,
Lay ngọn nến lập loè,
Trên bàn thờ giỗ mẹ.
Chắp tay,
Xin hóa làm hạt bụi,
Bám trên vết chân người.
Chốn hồng trần tha phương.
Chắp tay,
Ước làm manh chiếu rách,
Đắp cụ già hành khất,
Đêm vỉa hè co ro.
Úp mặt,
Xin hóa làm nước mắt,
Giọt nước mắt thật mặn,
Lăn trên má người tình.
Ngữa tay,
Gió luồn qua năm ngón,
Mười ngón tay thật thà,
Là những vần thơ tôi.
Ngữa tay,
Rơi xuống làm hạt bụi,
Hồng trần cơn gió lốc,
Một cõi nào lang thang.
Khe khẻ,
Tôi kéo manh chiếu rách,
Đắp thân người hành khất,
Trên vĩa hè quê hương.
Đưa tay,
Lau hai dòng nước mắt,
Những giọt nước thật mặn,
Hoen trên má người tình.
Dòng nước mắt yên lặng,
Như một vần thơ câm.
Cứ giữ yên trong mắt,
Thôi đừng chờ tôi lau.
Lạc bước tận phương nào?
Chót làm thân hạt bụi,
Bám trên vết chân người,
Cõi về đâu nhớ lối.
Vào một đêm mưa lạnh
Có một người hành khất
Ngủ bên lề cuộc đời
Thiếu cả manh chiếu rách.
Nhẹ như thân hạt bụi,
Phương nào theo gió bay.
Ngọn nến bàn thờ mẹ,
Ngọn gió về lung lay.
Bures-Sur-Yvette,
21.11.02
Mẹ dạy tình người
Giữa cuộc đời hung bạo,
Mẹ dạy nở nụ cười.
Mẹ tập tim con nhịp,
Nhắc con nhớ tình người.
Mẹ dạy con yêu đời,
Mắt mẹ nhòe đau khổ.
Mẹ khuyên hãy thương người,
Tim mẹ gầy héo khô.
Thiết tha mẹ thương người,
Cho nên con vẫn nhớ,
Mẹ dạy trong giấc mơ,
Tìm mẹ giữa tình người.
Tình người con tìm thấy,
Đáy hồn con dâng trào,
Bóng mẹ sao chẳng thấy?
Hồn mẹ lạc phương nào?
Thả hồn bay tìm mẹ,
Nghe tim run khe khẻ,
Ngỡ nhịp tim của mẹ,
Hóa ra chính tình người.
Sa-mạc Yémen,
17.06.92
Ta đi mình ở lại nhà
Ta đi mình ở lại nhà,
Cái ao rau muống luống cà mình chăm.
Một đi nào biết bao năm,
Đêm mưa giường lạnh mình nằm nhớ ta ?
Công danh trông thế mà xa,
Đêm đêm đèn sách cho ta nhớ mình.
Sáng giăng xem hát sân đình?
Hay bên khung cưởi để mình nhớ ta.
Bước đi thương nhớ mẹ già,
Vì ta mình nhé mẹ già mình thương.
Vì ai khăn để đầu giường,
Mà lau nước mắt giọt thương giọt dài.
Giọt dài rõ xuống vì ai,
Không ta mình thấy đêm dài lắm chăng?
Thương mình ta nhắn mình rằng,
Đêm đêm giăng sáng chúng mình với nhau.
Thương nhau dù có chờ lâu,
Mẹ già mình nhé quả cau miếng giầu.
Cái ngày ta được đỗ đầu,
Vinh quy ta lại với nhau chúng mình.
Bures-Sur-Yvette
13.01.01
Công cha nghĩa mẹ
Công cha như núi thái sơn,
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.
Ca Dao
Bập bẹ ngày biết nói,
Vuốt đầu con mẹ hỏi:
Thương cha con để ở đâu ?
Tình cha con chất trên đầu thật cao.
Thương mẹ, mẹ chẳng hỏi,
Riêng con, con không nói.
Nhưng mà mẹ có biết không?
Thương mẹ con dấu trong lòng con mang.
Tập viết mẹ cầm tay,
Mẹ dạy chép câu này:
Công cha nhiều lắm con ơi,
Này con hãy nhớ vào đời mang theo.
Công cha cố đáp đền,
Nghĩa mẹ có đâu quên.
Công cha con chép sổ dầy,
Nghĩa mẹ con khắc tầng mây lưng trời.
Paris, 20.08.92
Một giọt nước
Thưa mẹ,
Hôm qua con nằm mơ,
Thấy có con đom đóm,
Lập loè như vì sao,
Trên cành đào cạnh cửa.
Sáng hôm nay ra vườn,
Con thấy một giọt sương,
Như viên ngọc long lanh,
Như pha lê trong suốt.
Óng ả trên cành đào,
Một giọt sương thật trong,
Lồng mây trời màu hồng,
Ửng màu xanh đọt lá.
Giọt sương mai thật trong,
Mong manh như bọt nước,
Rạt rào trên ngọn sóng,
Cõi đại đương mênh mông.
Thưa mẹ,
Con nhớ phút ra đi,
Mẹ cho con nước mắt,
Một giọt nước cuối cùng,
Của thân gầy héo khô.
Nhìn con bằng nước mắt,
Mẹ cho con vị mặn,
Của khổ đau kiếp người,
Của bọt sóng ngàn khơi.
Lớn lên con đã hiểu,
Bằng một giọt nước mắt,
Mẹ cho con màu hồng,
Của mây trời lồng lộng.
Mẹ cho con màu xanh,
Màu xanh của hoa lá,
Xanh xanh một kiếp người,
Xanh ngát một mùa xuân.
Bằng giọt nước lấp lánh,
Mẹ cho con trăng sao,
Lẫn thiên hà vũ trụ,
Cả trần gian tình người.
Thưa mẹ,
Ngỡ mắt mẹ đã khô,
Thế gian xuân đã tàn,
Đại dương nước đã cạn,
Muôn sao trời đã tan.
Nhưng hôm nay lại thấy,
Giọt nước mắt của mẹ,
Trên chót lá đầu cành,
Một giọt sương thật trong.
Bures-Sur-Yvette,
19.12.99
Tôi hỏi
Ngày bé tôi hỏi mẹ:
Vì sao rừng âm u ?
Giống sài lang hung dữ ?
Này con, con nghe mẹ:
Rừng sâu không âm u,
Muôn thú không hung dữ.
Sợ lòng con âm u,
Chính tim con hung dữ.
Con chớ sợ rừng sâu,
Con đừng e muôn thú.
Mẹ lo sợ cho con,
Thiếu tình thương rộng mở.
Ngày bé tôi hỏi cha :
Có những gì thật xa,
Bên kia bờ biển cả ?
Này con, con nghe cha :
Chẳng có gì thật xa,
Chẳng có gì là lạ.
Lớn lên con sẽ đi,
Bến bờ kia con đến.
Con lại thấy rừng sâu,
Con thấy trăm cầm thú,
Con lại thấy loài người,
Những con người như con.
Con đi, ngỡ càng xa,
Địa cầu chừng nhỏ bé,
Con trở về với mẹ,
Con quay về với cha.
Lòng người dù bao la,
Tình người con nối lại.
Tình con dù nhỏ bé,
Nhớ ôm bằng hai tay.
Lớn lên tôi hỏi lá:
Âm u rừng có sâu ?
Thanh thản lá trên cành,
Nhìn tôi bằng màu xanh.
Tôi hỏi loài cầm thú,
Thú nhìn tôi sợ hãi:
Kinh sợ một giống người,
Mơ địa cầu hoang vu.
Úp mặt tôi hỏi biển :
Vì đâu lòng biển mặn ?
Rạt rào, muôn ngọn sóng,
Gọi tôi vào hư không.
Bures-Sur-Yvette,
06.01.04
Hơi thở
Từ ngày lọt lòng mẹ,
Tôi biết thở một mình.
Thuở bé nằm trong nôi,
Tôi biết khóc gọi mẹ.
Hôm nay tôi còn thở,
Hơi thở này của ai?
Của mong manh hạnh phúc?
Của khổ đau kiếp người?
Phút này tôi đang thở,
Hơi thở này vì ai?
Vì trong tôi xót xa?
Vì tình người phải trả?
Tại sao tôi vẫn thở?
Cho ai hơi thở này?
Nhịp thở này cho mẹ,
Hơi thở này cho cha.
Tôi thở cùng hoa lá,
Cùng với muôn cầm thú,
Tôi thở với rừng sâu,
Tôi thở với địa cầu.
Này côn trùng cầm thú,
Cùng hoa la hoang vu,
Hãy cho nhau hơi thở,
Vì nhau nhịp thở này.
Cùng thở với đại dương,
Ta thở với thủy triều,
Dâng lên rồi rút xuông,
Ta thở với mười phương.
Mười phương trời rộng mở,
Ta thở với trăng sao,
Ta thở trong lòng người,
Ta thở vào vũ trụ.
Hôm nay tôi còn thở,
Nghìn năm tôi vẫn thở.
Hơi thở nào cho mẹ?
Nhịp thở nào cho cha?
Xót xa tôi vẫn thở,
Tôi thở cho muôn hoa,
Tôi thở vì muôn thú,
Tôi thở bằng tình người.
Úp mặt trong hai tay,
Tôi thở bằng nước mắt,
Giọt nước mắt thương người,
Tôi khóc từ trong nôi.
Tôi không khóc gọi mẹ,
Mẹ cho tôi hơi thở,
Tôi đã thở một mình,
Tôi thở với trăng sao.
Bures-Sur-Yvette,
06.01.04
Ngày xưa đất Lào
Vientian, Pacsé, Luang Prabang,
Phongsaly, Louang Namtha, Xieng Khouang…
Thưa Cha, ngày xưa trên đất Lào,
Thưa Mẹ, bẩy mươi năm rồi đấy mẹ.
Thời con chưa ra đời,
Cha mẹ đi làm xa,
Tình quê hương trên vai,
Giang hồ căng mạch máu.
Hôm nay con trở lại,
Những ngày xưa trôi mau…
Bẩy mươi năm đấy cha,
Một kiếp người mẹ nhỉ?
Hôm nay con tìm lại,
Những ngày xưa thật xưa,
Mảnh thời gian thật xa.
Thưa mẹ,
Con kể chyện mẹ nghe:
Mékong nước vẫn đục,
Dòng Nam Ou lững lờ.
Ngày nhỏ con còn nhớ,
Xứ Lào mẹ thương quê,
Thương ông ngoại bà ngoại,
Nhớ mái đình bờ ao.
Mẹ kể chuyện xứ người,
Chuyện nước độc rừng thiêng,
Cảnh núi đồi cheo leo,
Chuyện bản Thái người Mèo,
Chuyện người Lào phố chợ.
Mẹ kể con còn nhớ,
Hôm nay đi tìm lại,
Cảnh nước Lào ngày xưa,
Một ngày xưa của mẹ.
Thưa cha,
Con kể chuyện cha nghe :
Đỉnh Phou Loi mây mờ,
Những bản Mường bơ vơ,
Rừng hoang đầy cầm thú,
Nay đã kém hoang vu.
Cố tìm vết chân cha,
Chốn rừng sâu âm u,
Chỉ thấy vết chân người,
Trên đường mòn phố bụi.
Thưa mẹ,
Chùa That Luang vàng son,
Con thắp nén hương này,
Thoang thoảng khói hương bay.
Hình dung hình bóng mẹ,
Cứ ngỡ rằng hôm nay,
Con đang quì bên mẹ.
Trên bệ hương trầm bay,
Phật ngồi im trong khói.
Thưa cha,
Ngang dọc môt quảng đời,
Một quãng đường kinh nghiệm,
Thương yêu ngập trong tim.
Mắt cha là trời rộng,
Phổi cha khí rừng thiêng.
Cha trao lại cho con,
Yêu thương căng mạch máu.
Giang hồ nặng hai va,.
Hôm nay con trở lại,
Xa xưa mảnh đất Lào,
Rạt rào tình thương mẹ,
Bóng cha trĩu trên vai.
Thương cha và nhớ mẹ,
Gót giang hồ hôm nay.
Mường Pakbeng
bên bờ sông Mekong,
03.03.00
Thưa mẹ,
Ngày nhỏ, những đêm mưa, mẹ thường kể chuyện cho nghe về những ngày thơ ấu của mẹ bên ông ngoại bà ngoại, hoặc chuyện bên xứ Lào xa xôi. Ngoài những lưu luyến của tuổi ấu thơ và của những ngày còn con gái nơi làng quê thì hình như cái khoảng thời gian mười năm theo cha nơi xứ Lào đã ghi đậm trong ký ức của mẹ thật nhiều kỷ niệm và đã đánh dấu một khúc quanh rất lớn trong cuộc đời của mẹ.
Phải chăng sau bao nhiêu năm làm dâu mẹ chồng, chị chồng và khổ cực nuôi cha ăn học, mẹ đã tìm thấy những giây phút tự do và một chút hạnh phúc thật sự bên cha nơi xứ Lào hoang vu và xa lạ ?
Mẹ kể rằng thuở ấy nước Lào còn hoang vu lắm, con người rất chất phác, thật thà và giản dị. Rừng núi chưa có vết chân người. Mẹ và cha phải đi thuyền trên sông Mekong, sông Nam Ou, ngược lên bắc Lào dể nhậm chức vì thuở ấy chưa có đường bộ. Có những khúc sông nước xoáy và chảy mạnh, không thể chèo hay chống thuyền ngược lên các dòng thác được, hàng chục người phu phải phải cột dây vào thuyền và chia nhau lội nước hai bên bờ sông để kéo. Chung quanh rừng núi hoang vu, khỉ vượn hàng đàn trên các cành cây cao. Hai bờ sông cọp beo rình rập đuổi bắt hưu nai xuống uống nước. Khi gặp voi thì các người phu phải trèo lên bè hoặc lội ra giữa dòng dể tránh.
Đêm đến, thuyền neo giữa dòng sông để nghỉ. Các người phu ngủ trên bờ hoặc trên bè của họ. Rừng núi trở nên âm u hơn. Tiếng côn trùng và cầm thú vang rền trong cái đen ngòm của rừng sâu. Vào những đêm trăng, các đỉnh núi chót vót khuất trong mây và sương mù bỗng trở nên bí hiểm và hùng vĩ hơn.
Sau khi thiết lập xong các hệ thống viễn thông và hành chính, cha mẹ lại phải đổi đi nơi khác. Có khi trên lưng lừa hay lưng ngựa, bên những sườn núi cheo leo, mây mờ dầy đặc. Mẹ thường nói đi trong mây, cảnh trắng đục như sữa, không còn thấy gì cả ở chung quanh. Mây lại có mùi khen khét như khói.
Mẹ còn kể cho nghe về nếp sống, thói tục, tập quán, bùa ngải nơi các bản làng của thổ dân miền núi.
Hôm nay, đã hơn bảy mươi năm rồi đấy mẹ, con trở lại nước Lào, đi tìm những kỷ niệm của mẹ. Nhưng cái hoang vu trong những mẩu chuyên mẹ kể không còn nữa, hay ít ra cũng kém đi nhiều, quang cảnh có vẻ thờ ơ, kém cái thiết tha như lời mẹ kể. Biết đâu trí tưởng tượng của tuổi thơ đã biến cái hoang vu trở thành hoang vu hơn và những kỷ niệm của mẹ trong lòng con đã trở nên thiết tha hơn là chính những kỷ niệm của mẹ ngày xưa?
Đến Viantian con có viếng chùa That Luang, chùa Si Saket. Ở Luang Prabang, con có trèo lên chùa thờ Phật trên đỉnh đồi Phou Si, viếng chùa Xieng Thong, động Pak Ou. Nơi nào con cũng hình dung hình bóng mẹ quì dưới bệ thờ tưởng nhớ đến ông ngoại bà ngoại nơi quê nhà.
Một kiếp người mẹ nhỉ.
Bures-Sur-Yvette,
06.06.00
Con mơ được một lần
Con mơ được một lần,
Một lần thôi mẹ nhé,
Thêm một lần nữa thôi,
Được nắm lấy tay mẹ.
Chỉ ước được một lần,
Trước khi mẹ nhắm mắt,
Được nói thêm một lời,
Nói rằng con thương mẹ.
Nhưng hôm nay nghẹn lời,
Ngước nhìn lên quỹ đạo,
Nhạt nhoà với trăng sao,
Lặng im con thương mẹ.
Chắp tay con quỳ xuống,
Tìm lời của côn trùng,
Thì thầm trong cỏ dại.
Nghìn thu mẹ có nghe ?
Bằng những lời thương mẹ,
Con nói với trẻ thơ,
Con nói vào lòng người,
Nói với từng cọng cỏ.
Cứ nhắm mắt mẹ nhé,
Cả thế gian là mẹ.
Con có muôn ngàn dịp,
Để nói lời yêu thương.
Riêng một câu thương mẹ,
Con nuốt vào trong tim,
Ngước nhìn lên trăng sao,
Con gởi vào quỹ đạo.
Bures-Sur-Yvette,
08.03.08
Lửa hồng
Sinh ra từ ngọn lửa,
Ngọn lửa của mẹ cha ?
Của đam mê dục tính ?
Của bản năng kiếp người ?
Quay về từ muôn kiếp,
Hừng hực lửa luân hồi.
Đã bao lần tắt lịm,
Lại le lói trong nôi.
Lớn lên trong lửa bỏng,
Tôi đi vào cuộc đời,
Bơ vơ từng bước nhỏ,
Trên những vũng than hồng.
Bằng ngọn lửa trong tim,
Hai bàn tay chắp lại,
Xin yêu thương rộng mở,
Dìu tôi vào lòng người.
Làm đóm lửa lập loè,
Hao mòn thân ngọn nến,
Tôi soi bát cơm đầy,
Trên bàn thờ giỗ mẹ.
Cấu hợp nào ghép lại ?
Tứ đại này củi khô,
Nguyện làm mồi cho lửa,
Từ bi ngọn lửa hồng.
Máu ấm đỏ trong tim,
Tôi đi tìm bóng mát,
Thế giới này lửa bỏng,
Có cõi nào lặng im ?
Dưới bóng cội cây này,
Tréo chân tôi ngồi xuống.
Tất cả những ngọn lửa,
Bổng vụt tắt trong tôi.
Bures-Sur-Yvette,
Hoang Phong